სოხუმის სახელმწიფო
უნივერსიტეტი ღრმა მწუხარებით იუწყება, რომ გარდაიცვალა ცნობილი ქართველი ისტორიკოსი,
ეთნოლოგი, კავკასიოლოგი და წყაროთმცოდნე,
ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი პროფესორი გივი წულაია. თითქოს გუშინ იყო დაბადებიდან
80 წლის იუბილე და სამეცნიერო სარბიელზე ნახევარსაუკუნოვანი
ნაყოფიერი საქმიანობა ჯერ კონფერენციით, შემდეგ კი საიუბილეო
კრებულით აღვნიშნეთ. მომდევნო
წლებში, უნივერსიტეტისთვის საჩუქრად
გადაცემული მდიდარი ბიბლიოთეკის საფუძველზე, გივი წულაიას სახელობის წიგნადი ფონდი
საზეიმოდ გავხსენით. თავმდაბალი,
უპრეტენზიო და მუდამ თბილი ღიმილით სავსე, უნივერსიტეტის ხშირი სტუმარი იყო და ჩვენც
უზომოდ გვიხაროდა, უცხოობაში გატარებული წლების შემდეგ, მხცოვანი მეცნიერის მოფერება
და სიყვარულის გაცემა რომ
შევძელით. დღეს,
ჩვენ მას ვემშვიდობებით, როგორც ჭეშმარიტ სოხუმელს, სახელოვან მეცნიერსა და მამულიშვილს.
გივი წულაია
1934 წლის 20 იანვარს სოხუმში დაიბადა. 1953 წელს დაამთავრა სოხუმის კანდიდ ჩარკვიანის
სახელობის (შემდეგში ვ. მაიაკოვსკის სახელობის) მე-4 საშუალო სკოლა და 1953-1957 წლებში
სწავლობდა სოხუმის პედაგოგიური ინსტიტუტის ისტორიის ფაკულტეტზე. უნივერსიტეტის დასრულების
შემდეგ, სწავლა გააგრძელა საბჭოთა კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის მიკლუხო-მაკლაის სახელობის
ეთნოგრაფიის ინსტიტუტის (ახლა რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის
მიკლუხო-მაკლაის სახელობის ეთნოლოგიისა და ანთროპოლოგიის ინსტიტუტი) ასპირანტურაში,
რომლის დასრულების შემდეგ, სამუშაოდ დარჩა კავკასიის ხალხთა ეთნოგრაფიის სექტორში.
აქ იმთავითვე განისაზღვრა მისი სამეცნიერო ინტერესების სფერო, ეთნოლოგია, კავკასიის
კვლევები და რაც მთავარია, ძველი ქართული საისტორიო მწერლობის, როგორც
საისტორიო წყაროს შესწავლა, ანალიზი და რუსულ ენაზე თარგმნა. ვისაც აღნიშნულ პრობლემატიკასთან
შეხება ჰქონია, ან ამ მიმართულებით ნამუშევარი აქვს, მან კარგად უწყის, თუ რაოდენ რთულ
და საპასუხისმგებლო
საქმეს შეეჭიდა ახალგაზრდა გივი წულაია, რომელსაც კარგად ესმოდა რა მნიშვნელობა
ჰქონდა ძველი ქართული საისტორიო ლიტერატურის ძეგლების რუსულ ენაზე თარგმნას სენკოვსკის
ცნობილი თეორიით გაჯერებული რუსულენოვანი მკითხველისათვის.
გივი წულაიას პირველი სერიოზული ნაშრომი „აბრსკილის გამოქვაბულის
მითოლოგიური საიდუმლოებანი“, ჯერ კიდევ სტუდენტობის წლებში დაიწერა
და ქართული ეთნოგრაფიული სკოლის ფუძემდებლის გიორგი ჩიტაიას
დიდი მოწონება დაიმსახურა. 1966 წელს გივი წულაიამ მიკლუხო-მაკლაის სახელობის ეთნოგრაფიის
ინსტიტუტში საკანდიდატო დისერტაცია დაიცვა თემაზე: „აფხაზური ჰეროიკული ეპოსის ძირითადი სახეების (ნართა და
აბრსკილი) ისტორიული ინტერპრეტაცია“. იმავე ინსტიტუტში,
1988 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია თემაზე: „ქართლის ცხოვრების კრებულის მატიანეთა ადრეული ციკლი (ეთნოკულტურული
პრობლემატიკის ანალიზი)“.
გივი წულაია
2011 წლამდე მუშაობდა რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის ეთნოლოგიისა და ანთროპოლოგიის
ინტიტუტში. წლების მანძილზე შედიოდა ისეთი ავტორიტეტული ჟურნალის სარედაქციო კოლეგიაში,
როგორიც არის „საბჭოთა ეთნოგრაფია“, აღნიშნული ჟურნალი 1991 წლიდან გამოდის, როგორც
„ეთნოგრაფიული მიმოხილვა“. 2010 წელს სამშობლოში ჩამოსულ გივი წულაიას თბილი შეხვედრა
მოუწყვეს სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, ხოლო 2011 წლიდან, ბატონი გივის სამშობლოში
დაბრუნების შემდეგ, იგი აქტიურად თანამშრომლობდა სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტისა
და ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის
სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის მიმართულების აკადემიურ პერსონალთან. სისტემატიურად
მონაწილეობდა სამეცნიერო კონფერენციებსა და სიმპოზიუმებში, სემინარებსა და დისკუსიებში.
დღეს, საქართველოსა
და კავკასიოლოგიის კვლევებით დაინტერესებული მეცნიერებისთვის სამაგიდო წიგნებად
იქცა მისი თარგმანები და კვლევები: ლეონტი მროველის
„მეფეთა ცხოვრება“ (1979), უცნობი ავტორის
„მატიანე ქართლისაი“ (1982), ჯუანშერ ჯუანშერიანის „ცხოვრება ვახტანგ გორგასლისა“(1986),
ჟამთააღმწერლის „ასწლოვანი მატიანე“ (2005), „აფხაზეთი და აფხაზები საქართველოს ისტორიის
კონტექსტში“ (1995), „ბერი ეგნატაშვილი - მისი დრო და ისტორიული ნაშრომი“ (2013). განსაკუთრებული მნიშვნელობისაა
მის მიერ ნათარგმნი ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლები თანდართული კვლევებით: წმ. დავით
და კონსტანტინეს, წმ. ილარიონ ქართველის, წმ. ლუარსაბ პირველის, წმ. ბიძინა ჩოლოყაშვილის,
წმ. შალვა და ელიზბარ ქსნის ერისთავების, წმ ევსტათის შესახებ. ყველა მათგანი მეცნიერული
კეთილსინდისიერებით, სიღრმითა და რაც მთავარია ამ გმირებისადმი დიდი სიყვარულით არის
დაწერილი. აღნიშნული კვლევები შეჯამებული სახითაა წარმოდგენილი გივი წულაიას მიერ მოსკოვში
რუსულ ენაზე გამოქვეყნებულ მონოგრაფიაში - «Святые и Мученики Грузии», რომელიც
2006 წელს დაიბეჭდა. 2007 - 2008 წლებში მოსკოვში გამოქვეყნდა ორი მონოგრაფია
„საქართველოს სილუეტები -1“ და „საქართველოს სილუეტები -2“.
ბატონი გივი წულაია იყო პოეტური ნიჭით დაჯილდოვებული ადამიანი, რომელსაც განსაკუთრებული
დამოკიდებულება ჰქონდა ლიტერატურასთან. ბავშვობიდან წერდა ლექსებს, იბეჭდებოდა
მაშინდელ სასკოლო გაზეთებსა და ჟურნალებში. 2005 წელს მეცნიერმა შეაგროვა მისი პოეტური
რჩეული და ლექსებისა და რობაიების შესანიშნავი კრებული გამოაქვეყნა.
გივი წულაიამ საკუთარი
კეთილშობილებით, სამეცნიერო საქმიანობითა და მაღალი პროფესიონალიზმით თავისებური
ხელწერა დატოვა, როგორც ეთნოლოგიურ კვლევებში, ასევე კავკასიოლოგიასა და ქართულ წყაროთმცოდნეობაში.
დღეს, ჩვენთვის ძნელია წარსულში ვისაუბროთ უფროს მეგობარზე, სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
ნაწილზე, რომელიც მშობლიური ქალაქისა და სახლის მონატრებით ცხოვრობდა, მაგრამ ვერ
შეძლო ნატვრის ასრულება. ნათელი დაადგეს ბატონი გივის სულს და მსუბუქი იყოს სამშობლოს
მიწა.
სოხუმის სახელმწიფო
უნივერსიტეტი
